De vier basisregels van sociocratie

1. Consent

De eerste basisregel is de afspraak dat consent de besluitvorming regeert. 

Consent is het beginsel dat er geen overwegend en beargumenteerd bezwaar is. Een besluit is pas genomen, wanneer geen van de aanwezigen een overwegend bezwaar heeft. 

Wanneer consent regeert, mogen besluiten ook op andere manieren genomen worden, op voorwaarde dat hierover met consent is besloten. 

Het voordeel is dat gebruik gemaakt kan worden van andere, mogelijk snellere, manieren van besluiten nemen. Het nemen van een democratisch of autoritair besluit kan dus ook binnen de SKM bestaan, mits daaraan consent gegeven is. Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld het nemen van een besluit op basis van een spirituele bron, het opgooien van een muntje of het overlaten van een besluit aan wie maar wil. 

Beleidsbesluiten zullen meestal met consent genomen worden en de uitvoering van een besluit wordt meestal gedelegeerd aan één of meer kringleden, of aan bijvoorbeeld een hulpkring. Binnen de grenzen van een beleidsbesluit kan in de uitvoering op autoritaire wijze besloten worden. Het voordeel is dat een professional in de uitvoering zelfstandig besluiten kan nemen, zolang deze besluiten maar vallen binnen de grenzen van een beleidsbesluit.  

Geen consensus

Consent is niet hetzelfde als consensus. Je hoeft het niet helemaal met een besluit eens te zijn. Het gaat er niet om dat ieders voorkeuren worden gerealiseerd. Zolang je geen overwegend bezwaar hebt, kun je consent geven. Je laat dan weten dat in staat en bereid bent om het besluit uit te voeren. 

Geen veto

Consent is ook niet hetzelfde als een vetorecht. Dat houdt de boel immers maar onnodig op. Als je een bezwaar hebt, heb je het recht om toe te lichten  waar je bezwaar uit bestaat. Dit maakt het mogelijk om samen te zoeken naar een oplossing voor het bezwaar. 

Wanneer het consent principe wordt toegepast, heeft iedereen de beschikking over hetzelfde middel om invloed uit te oefenen op het nemen van beslissingen. 

2. De Kring

Binnen de SKM worden besluiten over beleid genomen in een kring. Een organisatie is opgebouwd met behulp van kringen. 

Een kring is een team van mensen, dat gezamenlijk verantwoordelijk is voor het realiseren van een gemeenschappelijke doelstelling. Dat kan de algemene doelstelling zijn van de organisatie (algemene kring), maar ook een subdoelstelling (bijvoorbeeld een afdelingskring). 

De kring delegeert drie taken aan de leden van de kring: leiden, uitvoeren en meten.

Iedere kring zorgt zelf voor het bewaren en toegankelijk houden van genomen besluiten en alle andere relevante informatie. Ook zorgt de kring zelf voor de scholing die nodig is en voor het kunnen werken met de SKM. 

3. Dubbele koppeling 

Een kring functioneert als een semi-autonoom onderdeel van de organisatie. Meestal zullen er meerdere kringen in een organisatie nodig zijn. Om het kringproces in het geheel van de organisatie goed te laten functioneren, moeten ze aan elkaar worden gekoppeld, door middel van een dubbele koppeling. 

Bij de verbinding tussen twee kringen, nemen ten minste twee personen uit een kring deel aan de besluitvorming in de naast hogere kring. Die personen zijn de functionele leider en een gekozen afgevaardigde. Beide nemen met consent deel aan de besluitvorming in de naast hogere kring. 

De leidinggevende heeft tot taak om ervoor te zorgen dat wat wordt afgesproken, in de eigen kring wordt uitgevoerd. De afgevaardigde heeft de taak om te meten of een voorstel waarover in de naast hogere kring besloten wordt, in de eigen kring uitvoerbaar is. 

Door kringen zo te koppelen kunnen besluitvormingsprocessen topdown, bottom-up en horizontaal doorstromen en is het dynamische kringproces van de organisatie als geheel nergens onderbroken. Op deze manier zijn er geen geïsoleerde processen. 

4. Kiezen van personen

Ook het kiezen van personen gebeurt met consent, na een open uitwisseling van argumenten. 

De vierde basisregel vloeit voort uit de eerste. Maar omdat de sociocratische manier van het kiezen van personen niet gebruikelijk is, is deze vierde basisregel ervoor geformuleerd.

Voor het realiseren van gemeenschappelijk doel, zoeken we als kring een persoon die daar goed uitvoering aan kan geven. Een open gesprek over ieders mogelijkheden en belangen is daarom noodzakelijk. Als alle kringleden consent geven aan de verkiezing van een bepaalde persoon, wordt hem of haar de taak toegewezen. Vanzelfsprekend pas, nadat ook degene zelf consent heeft gegeven. 

Samenvattend 

Met vier eenvoudige basisregels kunnen we een sociocratische kringorganisatie maken, die aan de bestaande lijnstructuur kan worden toegevoegd. Daar waar de lijnstructuur niet volledig aanwezig is, kunnen we die, met behulp van deze basisprincipes in het leven roepen. De kringstructuur en de lijnstructuur vallen als het ware over elkaar heen. 

Meer weten?